Szczepienie przeciwko COVID-19 – fundamenty historyczne
Kamil Faltin, Magdalena Figlerowicz
Szczepienia ochronne pojawiły się na kartach historii ludzkości stosunkowo niedawno. Stosowanym od wieków pierwowzorem szczepionek była wariolizacja, czyli kontaktowanie osób zdrowych z materiałem biologicznym pochodzącym od osób łagodnie chorujących. Metodę tę stosowano przez całe wieki, jednak dopiero pod koniec XIX stulecia Ludwik Pasteur stworzył pierwsze właściwe szczepionki (m.in. przeciwko wściekliźnie). Z biegiem lat opracowywano nowe preparaty przeciwko wielu chorobom i doskonalono je, modyfikując m.in. drogę podania czy wektor antygenu. Ogólny mechanizm działania, polegający na przygotowaniu organizmu na kontakt z patogenem, pozostał ten sam. Dzięki zastosowaniu szczepień ograniczono rozprzestrzenianie wielu chorób zakaźnych, a niektóre z nich nawet wyeliminowano. Odkrycie szczepień miało istotny wpływ na zmniejszenie śmiertelności ludzi, wydłużenie życia oraz poprawę jego jakości. W dobie postępującej globalizacji, kryzysu klimatycznego i migracji ludności problem zagrożenia rozwojem epidemii chorób zakaźnych powrócił. Potwierdzeniem przewidywanych obaw była pandemia COVID-19. Intensywna praca wielu ośrodków badawczych doprowadziła do powstania w krótkim czasie nowatorskiej szczepionki mRNA przeciwko tej chorobie. Preparaty tego rodzaju działają na zasadzie wprowadzenia matrycy mRNA do komórki gospodarza i syntezy antygenu in vivo. Po raz kolejny udało się ograniczyć rozprzestrzenianie choroby dzięki nauce, co stanowiło przełom dziejowy. W niniejszej pracy przedstawiono w zarysie historycznym etapy rozwoju wakcynologii prowadzące do powstania nowoczesnej koncepcji i technologii produkcji szczepionek.