Przełom nadnerczowy jako stan zagrożenia życia
Agnieszka Ciastkowska-Berlikowska1, Dariusz Zawadzki2
Przełom nadnerczowy jest stanem zagrożenia życia. Wymaga ustalenia szybkiego, trafnego rozpoznania oraz wdrożenia adekwatnego leczenia. Najczęściej rozwija się u chorych leczonych glikokortykosteroidami z powodu przewlekłej niedoczynności kory nadnerczy w stanach zwiększonego na nie zapotrzebowania, takich jak: infekcja, uraz, zabieg chirurgiczny, zawał serca, udar mózgu, wysiłek fizyczny czy silny stres. Choroba przebiega pod postacią wstrząsu, który nie reaguje na działanie katecholamin. Objawy prodromalne obejmują: obniżone łaknienie, nudności, wymioty, bóle brzucha, bóle mięśni i stawów oraz osłabienie. Następnie dochodzi do zaburzeń świadomości, a także obniżenia ciśnienia tętniczego i tachykardii, które są objawami wstrząsu. Wymienione objawy stanowią skutek następujących zaburzeń metabolicznych: hiponatremii, hiperkaliemii, hipoglikemii i łagodnej hiperkalcemii. Ze względu na brak charakterystycznych objawów przełomu nadnerczowego podstawą prawidłowego rozpoznania w warunkach przedszpitalnych jest wnikliwie zebrany wywiad, a następnie szczegółowe badanie przedmiotowe, w którym szczególną uwagę trzeba zwrócić na przebarwienia skóry (tzw. melasma suprarenale) nieeksponowanej na światło: dłoni (w szczególności bruzd), łokci, otoczek sutkowych, blizn oraz błony śluzowej policzków, będące jednym z objawów pierwotnej niedoczynności kory nadnerczy (choroba Addisona). Postępowanie polega na podawaniu hydrokortyzonu dożylnie (w celu uzupełnienia niedoboru kortyzolu), modyfikowaniu zaburzeń wodno-elektrolitowych i kwasowo-zasadowych, a także leczeniu choroby, która spowodowała dekompensację stanu klinicznego pacjenta, przy czym w wielu przypadkach jest to infekcja. Nieleczony przełom nadnerczowy prowadzi do zgonu chorego.