Zmiany rzekomoodmrozinowe u dzieci w czasie pandemii COVID-19
Aleksandra Kowalska1, Ewa Muzalewska2, Katarzyna Kobusińska2, Marta Lewicka3, Andrzej Kurylak2,3
Wprowadzenie i cel: W czasie pandemii COVID-19 zaobserwowano pojawianie się u pacjentów nietypowych objawów skórnych, które wiązano z zakażeniem wirusem SARS-CoV-2. Symptomy dermatologiczne w postaci czerwonofioletowych zmian na palcach rąk i stóp z pęcherzami i owrzodzeniami nazwano palcami covidowymi – rzekomoodmrozinową manifestacją skórną COVID-19 (chilblains). Etiopatogeneza zmian rzekomoodmrozinowych nie została jednoznacznie określona. Początkowo zakażenie SARS-CoV-2 uznawano za oczywisty czynnik sprawczy, jednak przez 2 lata badań nie udało się w przekonujący sposób potwierdzić bezpośredniego wpływu wirusa. Materiał i metody: Przeprowadzone badanie miało charakter retrospektywny. Analizie poddano objawy kliniczne, wyniki wybranych badań laboratoryjnych i obraz mikrokrążenia w badaniu kapilaroskopowym 15 dzieci ze zmianami skórnymi o morfologii odmrożeń. Wyniki: U wszystkich badanych w dystalnych częściach ciała występowały zmiany o morfologii rumieniowej lub obrzękowej, przypominające odmrożenia. Żaden z hospitalizowanych nie miał gorączki ani innych objawów ogólnoustrojowych. Test reakcji łańcuchowej polimerazy z odwrotną transkryptazą w kierunku SARS-CoV-2 był ujemny u wszystkich pacjentów. Przeciwciała SARS-CoV-2 stwierdzono u 5 z 9 osób przebadanych na ich obecność. Zaburzenia mikrokrążenia rozpoznano u 80% dzieci. U żadnego z nich obraz kapilaroskopii nie odpowiadał mikroangiopatii charakterystycznej dla chorób zapalnych tkanki łącznej. Częstymi nieprawidłowościami stwierdzanymi w więcej niż 2 palcach rąk i nóg były: obrzęk okołonaczyniowy (57%), poszerzenie naczyń włosowatych (42,8%), zastój żylny (35,7%), obecność rozgałęzionych i krętych naczyń włosowatych (28,5%). Wnioski: Zmiany rzekomoodmrozinowe obserwowane podczas pandemii SARS-CoV-2 są prawdopodobnie wtórne do epifenomenu wieloczynnikowego.