Somatyzacja jako przejaw zaburzeń emocjonalnych u dzieci
Zdzisław Michał Zawilski1–3
Somatyzacja jest to zjawisko polegające na sygnalizowaniu dolegliwości pochodzących „z ciała” (ból, dyskomfort, zaburzenia czynności fizjologicznych), których przyczyna nie zostaje wyjaśniona na podstawie badania przedmiotowego oraz badań dodatkowych, u ich podłoża tkwi zaś najczęściej nieuświadomiony czynnik emocjonalny. Do najpowszechniej spotykanych somatycznych przejawów negatywnych emocji należą: ból brzucha, ból głowy, uczucie kołatania serca lub kłucia w klatce piersiowej, zawroty głowy, duszność, kaszel, wrażenie ściskania w gardle, drętwienia kończyn, jak też biegunka, wymioty czy omdlenia. Choć opisywany rodzaj zaburzenia występuje szczególnie często u osób obciążonych innymi problemami natury psychicznej, takimi jak stany lękowe, depresja czy zaburzenia osobowości, to w obecnym czasie obserwuje się go coraz częściej u dzieci dotychczas niewykazujących żadnych nieprawidłowości psychogennych. Znaczący wpływ na rozwój tego rodzaju objawów ma środowisko wychowania, z którego rozwijający się człowiek czerpie wzorce behawioralne. Ponadto istotny jest cały ogólny kontekst społeczny ze wszystkimi swoimi uwarunkowaniami, zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi. W przypadku dzieci, z racji braku możliwości regularnej i konstruktywnej autoobserwacji, rozwiniętego myślenia abstrakcyjnego oraz świadomej, konsekwentnej werbalizacji przeżyć wewnętrznych przez pacjenta, proces diagnostyki i terapii takich zaburzeń często wymaga hospitalizacji diagnostycznej, konsultacji wielospecjalistycznych, długotrwałego leczenia w trybie ambulatoryjnym, jak również przynajmniej częściowej modyfikacji relacji środowiskowych, w tym procesu wychowawczego. Fundamentalną kwestią pozostaje ochrona zdrowia psychicznego w formie działań profilaktycznych, ukierunkowanych na tworzenie warunków egzystencjalnych pozytywnie wpływających na rozwój psychiczny dzieci, co w szczególny sposób dotyczy relacji międzypokoleniowych.