Podobny do czynnika martwicy nowotworów induktor apoptozy (TWEAK) w chorobach nerek – biomarker czy cel terapeutyczny?
Hanna Nosek1, Leszek Janusz2, Anna Wasilewska3, Katarzyna Taranta-Janusz3
Choroby nerek to istotny problem zdrowia publicznego, którego wzrost występowania obserwuje się na całym świecie. Ostatnio wykazano, że cząsteczki nadrodziny czynnika martwicy nowotworów (TNF) są aktywnie zaangażowane w patofizjologię nerek. Według aktualnych doniesień jedną z tych cząsteczek jest mający istotne implikacje kliniczne TWEAK – podobny do czynnika martwicy nowotworów induktor apoptozy. TWEAK to cytokina pełniąca ważne funkcje. Poprzez wiązanie z indukowanym czynnikiem wzrostu fibroblastów 14 (Fn14) – jego jedynym receptorem – TWEAK aktywuje różne procesy biologiczne, w tym wzrost, migrację lub śmierć komórek, angiogenezę i wytwarzanie cytokin prozapalnych. W zdrowych tkankach ekspresja TWEAK i Fn14 jest stosunkowo niska. Badania eksperymentalne potwierdziły istotną rolę aktywacji szlaku TWEAK/Fn14 w fizjologicznej naprawie i regeneracji tkanek, podczas gdy jego nadmierna aktywacja prowadzi do ich ostrego i/lub przewlekłego uszkodzenia. Produkcja TWEAK ma miejsce w różnych stanach zapalnych nerki, przy udziale komórek odpornościowych. W przypadku chorób zapalnych charakteryzujących się zwiększoną lokalną ekspresją TWEAK i cytokin zapalnych TWEAK wykazuje działanie apoptotyczne. W chorobach o podłożu nieimmunologicznym TWEAK pobudza zaś proliferację cewek nerkowych. Dualizm efektu działania TWEAK jest wieloczynnikowy. W zdrowych nerkach i eksperymentalnym przeroście kompensacyjnym po nefrektomii, w którym ekspresja cytokin zapalnych jest niska, TWEAK wykazywał działanie proliferacyjne. Dane uzyskane z badań eksperymentalnych i klinicznych mogą być przydatne do opracowania przyszłych strategii diagnostycznych i terapeutycznych ukierunkowanych na rolę TWEAK w uszkodzeniu nerek.