Przegląd przydatnych dla lekarzy (także niedermatologów) praktycznych zagadnień związanych ze schorzeniami aparatu paznokciowego
Andrzej Kazimierz Jaworek1, Magdalena Jaworek2, Adam Zalewski3,Magdalena Mazgaj1, Ryszard Kurzawa4, Anna Wojas-Pelc1
Aparat paznokciowy (narząd paznokciowy) to wysoce wyspecjalizowana, skeratynizowana struktura należąca do grupy przydatków skóry. Pełni on wiele istotnych funkcji niezbędnych do utrzymania homeostazy, takich jak ochrona paliczka dystalnego przed uszkodzeniami czy stabilizacja opuszek palców. Aparat paznokciowy tworzą płytka paznokciowa oraz proksymalny wał paznokciowy i wały boczne, macierz paznokcia, łożysko paznokcia i obrąbek (hyponychium). Schorzenia aparatu paznokciowego rozpoznawane są nierzadko z opóźnieniem, przede wszystkim ze względu na warunki anatomiczne, lecz również z powodu bagatelizowania problemu nie tylko przez samych pacjentów, ale także przez lekarzy. Zmiany w obrębie aparatu paznokciowego są częstym elementem składowym wielu dermatoz lub stanowią osobne jednostki chorobowe. Do głównych zaburzeń związanych z patologiami w obrębie macierzy paznokcia należą linie Beau (poprzeczne zagłębienia świadczące o chwilowym zaburzeniu wzrostu płytki paznokciowej), onychomadeza (spełzanie płytek paznokciowych), onychorrhexis, nail pitting (paznokcie dziurkowane), koilonychia (paznokcie łyżeczkowate) czy trachonychia (szorstkość paznokci). W grupie zaburzeń związanych z zaburzeniami w obrębie łożyska paznokcia znajdują się onycholiza (utrata łączności pomiędzy płytką paznokciową a łożyskiem paznokcia), rogowacenie podpaznokciowe, przejściowa leukonychia (związana z obrzękiem łożyska paznokcia) oraz wybroczyny podpaznokciowe. W artykule przedstawione zostały także wybrane choroby paznokci związane z odkładaniem się barwnika (m.in. melanonychia), niektóre wrodzone schorzenia aparatu paznokciowego (takie jak np. wrodzone przemieszczenie paznokcia palucha czy zespół paznokieć–rzepka) i wybrane manifestacje schorzeń ogólnoustrojowych w obrębie aparatu paznokciowego. Zapoznanie się z prawidłowym nazewnictwem onychologicznym oraz przedstawionymi informacjami ułatwi z całą pewnością nawiązanie dialogu pomiędzy specjalistami chorób skóry a specjalistami medycyny rodzinnej.