Współczesne standardy farmakologicznego leczenia bezsenności
Michał Skalski1, Magdalena Szczęsna2
W praktyce klinicznej bezsenność można podzielić na krótkotrwałą i przewlekłą. Różnią się one kryterium czasowym. Bezsenność przewlekła trwa dłużej niż 3 miesiące, dolegliwości występują co najmniej 3 razy w tygodniu. Standardy leczenia bezsenności określiła m.in. w 2017 roku Amerykańska Akademia Medycyny Snu. Leczenie jest dwutorowe. W pierwszej kolejności powinny być stosowane metody niefarmakologiczne, które są podstawą terapii i gwarantują jej długotrwały efekt. Metody te obejmują przestrzeganie zasad higieny snu, ograniczenie pór snu, kontrolę bodźców oraz terapię poznawczą. Drugi rodzaj leczenia stanowi farmakoterapia. Podstawą są agoniści receptora benzodiazepinowego. Nowe substancje z tej grupy zastąpiły tradycyjne benzodiazepiny, należą do niej zolpidem, zaleplon i zopiklon. Agoniści receptora benzodiazepinowego wykazują mniej działań niepożądanych oraz przede wszystkim mają niższy potencjał uzależniający. Ich schemat dawkowania zależy głównie od tego, czy leczenie dotyczy bezsenności krótkotrwałej czy przewlekłej. W przypadku bezsenności przygodnej i krótkotrwałej należy jak najszybciej włączyć leki nasenne. Zaleca się położenie jednej tabletki koło łóżka i sięganie po nią tylko wtedy, gdy pacjent po położeniu się, lub w razie wybudzenia w nocy, zbyt długo czeka na zaśnięcie. Taki schemat dawkowania znacznie zmniejsza ryzyko uzależnienia, a większość pacjentów unika przejścia bezsenności krótkotrwałej w przewlekłą. W przypadku bezsenności przewlekłej przy codziennym stosowaniu agonistów benzodiazepin nie wolno przekroczyć okresu 2 tygodni. Warunkiem dłuższego stosowania jest doraźne przyjmowanie, czyli 2–3 razy w tygodniu (lub do 10 razy w miesiącu). Taki sposób leczenia ułatwi jednoczesne stosowanie przez pacjenta metod behawioralnych. Ponadto w terapii można uwzględnić trójpierścieniowy lek przeciwdepresyjny – doksepinę. Do leków niezalecanych w leczeniu bezsenności należą trazodon, tiagabina, difenhydramina, melatonina, tryptofan i waleriana.