Rumień guzowaty – jeden objaw, wiele przyczyn?
Rumień guzowaty jest zmianą skórną występującą głównie na przedniej powierzchni podudzi w postaci małych guzków o barwie początkowo czerwonofioletowej. Jego pojawienie się jest często objawem predykcyjnym w kierunku rozpoznania wielu różnych chorób, najczęściej o podłożu infekcyjnym lub autoimmunologicznym. Do najczęstszych przyczyn występowania rumienia guzowatego należą infekcja paciorkowcowa typu A, infekcje wirusowe (cytomegalowirus i wirus Epsteina–Barr) oraz sarkoidoza. Wystąpienie rumienia guzowatego niejednokrotnie wiąże się także z przyjmowaniem różnych leków. Jednak w praktyce klinicznej występowanie rumienia guzowatego o nieustalonej etiologii nie należy do rzadkości. Zmiana ta zdecydowanie częściej występuje u kobiet. U dzieci pojawia się z równą częstością u obu płci, lecz znacznie rzadziej niż u dorosłych. W przypadku pojawienia się rumienia guzowatego obowiązkowo należy przeprowadzić podstawową diagnostykę, obejmującą badania laboratoryjne (morfologia z rozmazem ręcznym, pomiar stężenia białka ostrej fazy, czynnika reumatoidalnego, stężenia enzymów wątrobowych) oraz obrazowe (radiologiczne klatki piersiowej, ultrasonograficzne jamy brzusznej oraz gruczołu tarczowego). W zależności od podejrzewanego czynnika etiologicznego diagnostykę należy poszerzyć o badania dodatkowe. Rumień guzowaty powstaje w wyniku reakcji nadwrażliwości typu IV wg Coombsa, tj. komórkowej odpowiedzi na szeroki wachlarz antygenów. Dochodzi także do aktywacji układu dopełniacza przez krążące we krwi kompleksy immunologiczne. Badanie histopatologiczne zmian skórnych charakteryzuje się odczynem zapalnym przegród łącznotkankowych zrazików tłuszczowych w tkance podskórnej z występowaniem w ich centralnej części skupisk histiocytów, tzw. ziarniniaków Mieschera. W terapii najważniejsze jest leczenie choroby podstawowej. Jeżeli nie uda się znaleźć przyczyny pojawienia się rumienia guzowatego, stosuje się leczenie miejscowe przy użyciu glikokortykosteroidów o słabej sile działania oraz maści z heparynoidów.