Powszechnie stosowane określenie „endoskopia wysokiej jakości” zyskuje stopniowo coraz szersze znaczenie i zawiera w sobie coraz więcej elementów. Wykonywanie badań kolonoskopowych o możliwie najwyższej jakości stanowi – poprzez identyfikację i leczenie zmian prekursorowych – podstawę działań zapobiegających wystąpieniu raka jelita grubego. Liczne programy badawcze jednoznacznie udowodniły, że wyłącznie badania spełniające najwyższe normy jakości mają działanie protekcyjne względem zachorowania na raka jelita grubego. Badania wykonywane w ośrodkach niespełniających najwyższych norm jakości nie mają „działania ochronnego”, więc te ośrodki raportują zwiększony odsetek raków interwałowych. Tradycyjnie oceniane parametry jakości badania kolonoskopowego, takie jak odsetek intubacji kątnicy, odsetek badań z wykrytymi polipami gruczolakowatymi, czas wyprowadzania aparatu z kątnicy do odbytnicy i ocena stopnia przygotowania jelita, stanowią obecnie fundament badań wysokiej jakości. Kryteria te są stopniowo uzupełniane o kolejne parametry: odsetek polipów w proksymalnym odcinku okrężnicy, odsetek usuniętych polipów, które odzyskano do badania, odsetek badań z sedacją i wiele innych. Jednym z wyzwań stojących przed endoskopistami jest ocena histologii usuwanej zmiany in vivo w czasie badania. Działania te mają na celu głównie zmniejszenie liczby wykonywanych badań histopatologicznych zmian bardzo niskiego ryzyka, szczególnie polipów mierzących do 5 mm (filozofia „usuń i wyrzuć”). Jednym z dostępnych narzędzi jest ocena układu ujść krypt jelitowych, tzw. wzór dołeczkowy (pit pattern). Dodatkowa ocena morfologii zmian na podstawie klasyfikacji paryskiej polipów w połączeniu z oceną ujść krypt jelitowych lepiej determinuje zmiany wysokiego ryzyka, i to zarówno histologicznego, jak i dotyczącego trudności technicznych przy usuwaniu. Zmiany uznane wstępnie za niemożliwe do leczenia endoskopowego powinny być ponownie oceniane i ewentualnie leczone endoskopowo w ośrodkach eksperckich.