Odpowiedzi gastroenterologa i reumatologa na pytania lekarzy POZ dotyczące stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych
Przemysław Dyrla1, Jerzy Gil1, Brygida Kwiatkowska2
Niesteroidowe leki przeciwzapalne są lekami z wyboru w leczeniu bólu przewlekłego, który najczęściej występuje w chorobach przewlekłych, a zwłaszcza reumatycznych. Zgodnie z obowiązującymi rekomendacjami leki te powinny być stosowane w sposób ciągły lub z przerwami, a ich dobór powinien być indywidualny dla każdego pacjenta. Niestety, wywołują one szereg działań niepożądanych – od najbardziej błahych dyspepsji do ciężkiego krwotoku z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Wobec powyższego w przypadku planowanego długotrwałego leczenia tymi lekami wskazane jest wykonanie gastroskopii, a w razie potwierdzenia infekcji Helicobacter pylori – eradykacji. W chorobach reumatycznych przy przewlekłym przyjmowaniu nieselektywnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych zaleca się stosowanie przewlekle inhibitora pompy protonowej, a u chorych z wysokim ryzykiem powikłań ze strony przewodu pokarmowego – celekoksybu (selektywny inhibitor COX-2) wraz z inhibitorem pompy protonowej. W chorobie reumatycznej niesteroidowy lek przeciwzapalny oraz jego droga podania powinny być dobierane indywidualnie dla każdego pacjenta pod kątem siły i czasu działania leku, rodzaju choroby oraz schorzeń współistniejących i ewentualnych przeciwwskazań. Objawy niepożądane ze strony przewodu pokarmowego są wynikiem mechanizmu działania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a te są niezależne od drogi ich podania. Stosowanie inhibitora pompy protonowej przy zażywaniu tylko kardioprotekcyjnych dawek aspiryny powinno być ograniczone do chorych, u których występują czynniki ryzyka powikłań ze strony przewodu pokarmowego. Stosowanie dużych dawek niesteroidowych leków przeciwzapalnych jest ograniczone do przerwania ataku dny moczanowej, ostrego bólu oraz spondyloartropatii osiowej o dużej aktywności klinicznej. W pozostałych przypadkach zaleca się najmniejszą skuteczną dawkę niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Z wiekiem dochodzi do upośledzenia funkcji wszystkich narządów w ustroju, w związku z czym u osób w wieku podeszłym stosowane dawki niesteroidowych leków przeciwzapalnych powinny być niższe. Nie zaleca się jednoczesnego stosowania dwóch lub więcej niesteroidowych leków przeciwzapalnych w chorobach reumatycznych. Według najnowszej rekomendacji leki te można łączyć z paracetamolem i z lekami o innym mechanizmie działania.