Elektrostymulacja jest niekwestionowaną skuteczną i coraz bardziej powszechną metodą leczenia zaburzeń rytmu i przewodzenia. W tej chwili na świecie żyje około 5 milionów ludzi z wszczepionym kardiostymulatorem. Ta forma terapii inicjuje czynność elektryczną serca w razie braku właściwej aktywności własnego rozrusznika. Podstawowe układy stymulujące są jedno‑ lub dwujamowe, istnieje także możliwość bardzo precyzyjnego dobrania parametrów pracy urządzenia. W ostatnich latach rośnie liczba pacjentów z wszczepionym kardiowerterem‑defibrylatorem (implantable cardioverter‑defibrillator, ICD – wszczepialny kardiowerter‑defibrylator) w prewencji pierwotnej i wtórnej nagłej śmierci sercowej. ICD rozpoznaje tachy‑ i bradyarytmie, przerywa tachyarytmie komorowe kardiowersją lub defibrylacją, posiada funkcję stymulacji, a także umożliwia odtworzenie EKG w czasie incydentu arytmii. Problemy kliniczne związane z kardiostymulatorem lub ICD to zaburzenia pracy urządzenia, powikłania infekcyjne, uszkodzenia związane z narażeniem na pole elektromagnetyczne, a także zaburzenia lękowe u pacjenta. W przypadku ustalenia u chorego wskazań do implantacji układu stymulującego serce lub ICD należy udzielić mu wyczerpujących informacji na temat wskazań, korzyści, ale i ograniczeń, z jakimi się zetknie. Po wszczepieniu kardiostymulatora lub kardiowertera‑defibrylatora konieczne są stała opieka poradni specjalistycznej, regularne kontrole pracy urządzenia i przestrzeganie najważniejszych zasad w życiu codziennym, m.in. unikanie narażenia na interferencje elektromagnetyczne, które

mogą wpływać na pracę stymulatora lub ICD. Skuteczność i zasadność wszczepiania kardiowerterów‑defibrylatorów nie budzi wątpliwości, nie eliminuje to jednak problemu, jakim jest dla chorego ograniczona tolerancja odczuwania wyładowań osiągających energię do kilkudziesięciu dżuli. Obawy chorego należy eliminować poprzez dokładną i rzetelną informację oraz stałą współpracę pomiędzy pacjentem a lekarzem.