Ultrasonografia endoskopowa (endoscopic ultrasonography, EUS) jest badaniem obrazowym łączącym endoskopię i ultrasonografię. Zmiana/guz podśluzówkowy w diagnostyce endoskopowej oznacza uwypuklenie do światła przewodu pokarmowego, pokryte prawidłową lub patologicznie zmienioną błoną śluzową. Zmiany te najczęściej pochodzą ze ściany przewodu pokarmowego, ale mogą być również objawem ucisku z zewnątrz. W przeprowadzonym badaniu podstawowym celem pracy było ustalenie przydatności endoskopowej ultrasonografii w wykrywaniu zmian podśluzówkowych oraz pogrubienia i nierównych zarysów ścian przewodu pokarmowego w zakresie przełyku. Przeanalizowano 47 pacjentów (24 mężczyzn i 23 kobiety) hospitalizowanych w Klinice Gastroenterologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie w latach 2009-2011 z powodu patologii przełyku stwierdzonej w badaniu endoskopowym górnego odcinka przewodu pokarmowego. U wszystkich chorych wykonano w kolejnym etapie badanie endosonograficzne, w którym stwierdzono w 27 przypadkach (57%) zmianę organiczną w zakresie ściany przewodu pokarmowego, w 4 przypadkach (9%) – zmianę organiczną zlokalizowaną poza przewodem pokarmowym, a u 16 pacjentów (34%) – prawidłowe struktury położone poza przewodem pokarmowym. Na podstawie zaawansowania zmiany w obrębie ściany przełyku w EUS zakwalifikowano chorych do jednej z trzech metod terapii: endoskopowej, chirurgicznej lub onkologicznej. Każda zmiana o nierównych zarysach ścian w zakresie przełyku wymaga poszerzenia diagnostyki oraz kwalifikacji do zabiegu chirurgicznego lub endoskopowego ze względu na znaczne ryzyko procesu złośliwego. Zmiany podśluzówkowe w zakresie przełyku w większości okazały się łagodne, dlatego poza diagnostyką wymagają jedynie nadzoru endoskopowego lub echoendoskopowego.