Artykuł jest próbą przeanalizowania, na podstawie badań i dostępnej literatury, zmian, jakie w ostatnich latach zaszły w relacjach pacjent – lekarz w społeczeństwach zachodnich oraz w Polsce. Jest też próbą odpowiedzi na pytanie, czy relacje pacjent – lekarz można określić bardziej jako partnerskie, czy też raczej jako paternalistyczne. Obszary szczególnego zainteresowania autorów to: informowanie pacjenta przez lekarza, udział pacjenta w podejmowaniu decyzji oraz przestrzeganie praw pacjenta. O ile wydaje się, że na Zachodzie mamy do czynienia z wyraźną transformacją relacji pacjent – lekarz w kierunku relacji, gdzie pacjent współuczestniczy w podejmowaniu decyzji i jest postrzegany przez lekarza jako ekspert w zakresie swojego zdrowia i wartości, o tyle w Polsce ciągle występuje raczej model paternalistyczny, w którym to lekarz odgrywa dominującą rolę, podejmuje decyzje, a co za tym idzie, ponosi za nie niepodzielną odpowiedzialność. Wydaje się, że w kwestii relacji partnerskich z lekarzem znacznie większą szansę na nie mają pacjenci posiadający relatywnie wyższe wykształcenie i wyższą pozycję społeczną oraz kobiety. Osoby z wyższym wykształceniem częściej kwestionują tradycyjną rolę lekarza, który „wie najlepiej”, co przejawia się w poszukiwaniu alternatywnych źródeł informacji o chorobie. Podobnie kobiety częściej konsultują decyzje lekarza, a także częściej pozyskują informacje o sposobach leczenia z alternatywnych źródeł. Kobiety również częściej niż mężczyźni zgłaszają potrzebę kontaktu partnerskiego z lekarzem.

relacje pacjent – lekarz, reforma systemu opieki zdrowotnej, paternalizm, partnerstwo, informowanie pacjenta, prawa pacjenta