Pediatria i Medycyna Rodzinna (Pediatr Med Rodz), której pierwszy numer ukazał się w 2005 roku, ma ugruntowaną pozycję na rynku wydawnictw medycznych. Jesteśmy recenzowanym międzynarodowym czasopismem naukowym, publikującym prace oryginalne, poglądowe i kazuistyczne stanowiące istotny wkład w rozwój pediatrii i medycyny rodzinnej. 

Od dnia 1 stycznia 2023 r. wydawca „Pediatrii i Medycyny Rodzinnej” wprowadza odpłatność za tłumaczenie na język angielski (w wysokości 65 zł brutto za stronę obliczeniową, tj. 1800 znaków ze spacjami), a w przypadku nadesłania pracy w języku angielskim – za jej opracowanie językowe (35 zł brutto za każdą rozpoczętą stronę tekstu).

Eozynofilowe zapalenie przełyku to złożona i wieloczynnikowa choroba będąca jedną z głównych przyczyn dysfagii wśród dzieci i dorosłych. U podłoża tego schorzenia leżą proces zapalny oraz wpływ chorób alergicznych. W patogenezie eozynofilowego zapalenia przełyku główną rolę odgrywają aktywowane alergenem limfocyty Th₂, eozynofile oraz interleukiny 4, 5 i 13. Wiodącymi objawami są trudności z połykaniem, zwłaszcza suchych pokarmów, i związane z tym wydłużenie czasu przeżuwania oraz epizody uwięźnięcia kęsów w przełyku, często wymagające leczenia endoskopowego. 

Wykwity skórne mogą stanowić pierwsze objawy choroby u dzieci, dzięki czemu możliwe jest jej wczesne rozpoznanie i leczenie. Badanie skóry dziecka to rutynowy element badania przedmiotowego, który dostarcza wielu cennych informacji ułatwiających prawidłowe rozpoznanie jednostki chorobowej. Rozróżnienie poszczególnych wykwitów skórnych, składających się na cały obraz choroby, często sprawia trudności diagnostyczne w kontekście chorób wysypkowych u dzieci w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Do chorób tych należy zaliczyć infekcje wirusowe, bakteryjne, pasożytnicze oraz te o niejednoznacznej etiologii, np. chorobę Kawasakiego. W niniejszej pracy opisano poszczególne wykwity skórne pierwotne i wtórne. 

Złamania kości u dzieci i młodzieży są problemem przede wszystkim ortopedycznym, ale złamania wielokrotne i mnogie mogą wymagać poszerzenia diagnostyki z udziałem pediatry, endokrynologa, a nawet genetyka. Szacuje się, że co trzecie dziecko w wieku do 17. roku życia dozna złamania kości, a częstość złamań rośnie wraz z wiekiem i osiąga swoje maksimum w wieku 11–14 lat. Większość złamań ma charakter pourazowy, część jest jednak objawem chorób genetycznie uwarunkowanych (wrodzona łamliwość kości, osteopetroza) lub zaburzeń gospodarki mineralnej (choroba metaboliczna kości wcześniaków, krzywice, osteoporoza). 

Niedokrwistość w populacji pediatrycznej jest częstym problemem, z którym stykają się pediatrzy i lekarze rodzinni. Nieleczona może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, zahamowania rozwoju oraz upośledzenia funkcji poznawczych. Dlatego niezwykle ważne są znalezienie jej przyczyny i wdrożenie właściwego leczenia. Najczęstszą przyczyną niedokrwistości jest niedobór żelaza, dlatego w pierwszej kolejności należy zastosować jego doustną suplementację w odpowiedniej dawce. Anemia może być jednak wtórnym i nierzadko jedynym objawem patologicznych procesów zachodzących w organizmie.

Eozynofilowe choroby przewodu pokarmowego to grupa przewlekłych chorób zapalnych, charakteryzujących się występowaniem nacieków eozynofilowych w ścianie przewodu pokarmowego. Wśród nich wyróżniamy eozynofilowe zapalenie przełyku, eozynofilowe zapalenie żołądka i /lub jelita cienkiego oraz eozynofilowe zapalenie jelita grubego. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie aktualnych danych dotyczących częstości występowania, rozpoznawania i leczenia eozynofilowych chorób przewodu pokarmowego u dzieci.

Otyłość jest chorobą przewlekłą, która może prowadzić do problemów medycznych oraz psychologicznych, m.in. chorób układu sercowo-naczyniowego, nieprawidłowej tolerancji glukozy, przewlekłych stanów zapalnych oraz otłuszczenia narządów jamy brzusznej. Rozwój otyłości i siedzący tryb życia wpływają na morfologię struktur kostno-chrzęstnych i płytki wzrostowej, powodując poważne konsekwencje ortopedyczne. Stygmatyzacja dzieci otyłych zwiększa ponadto odsetek dzieci z zaburzeniami lękowymi, depresją i trudnościami w uczeniu się. Pandemia choroby koronawirusowej 2019 wymusiła stosowanie zasad izolacji, zmieniając warunki życia społeczeństwa. Praca i nauka w warunkach zdalnych oraz ograniczenie kontaktów społecznych do minimum zmniejszyły intensywność aktywności fizycznej i zmieniły wzorce żywieniowe, które w dużym stopniu przyczyniły się do dalszego wzrostu masy ciała dzieci z nadwagą i otyłością.

Ostre infekcje dróg oddechowych u dzieci są najczęstszym powodem wizyt u lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. W zdecydowanej większości przypadków są to zakażenia wirusowe, a mimo to nadal zbyt często stosuje się antybiotyki, które w takich sytuacjach nie tylko nie pomagają, ale wręcz szkodzą, przyczyniając się do rozwoju antybiotykooporności i wystąpienia działań niepożądanych. Bardzo duża liczba różnych roślin leczniczych zawiera związki o udowodnionym działaniu przeciwwirusowym, antyoksydacyjnym oraz immunomodulującym, które skutecznie wspierają zwalczanie infekcji dróg oddechowych, zwłaszcza jeśli występują łącznie w jednym preparacie (synergizm działania). Współczesna racjonalna fitoterapia zajmuje się w sposób naukowy preparatami roślinnymi, przy czym należy podkreślić, że rejestracja leków roślinnych podlega takim samym restrykcjom jak rejestracja leków syntetycznych. W pracy omówiono skład i działanie związków zawartych w roślinach leczniczych i ich znaczenie w leczeniu infekcji dróg oddechowych, skupiając się głównie na pelargonii afrykańskiej i czarnym bzie, których właściwości zostały dotąd najlepiej przebadane i opisane.

COVID-19 (coronavirus disease 2019) u dzieci przebiega stosunkowo łagodnie, stąd łatwo o błędne rozpoznanie we wczesnym stadium choroby, jeżeli stwierdza się wyłącznie objawy ze strony układu oddechowego. W okresie pandemii istotne znaczenie ma wykonywanie testów na obecność SARS-CoV-2 u wszystkich pacjentów pediatrycznych, u których występują gorączka i ostry ból brzucha z towarzyszącą biegunką lub wymiotami, w celu różnicowania ostrego przebiegu COVID-19 lub wieloukładowego zespołu zapalnego u dzieci (multisystem inflammatory syndrome in children, MIS-C) od ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, a tym samym zapobiegania ewentualnej niepotrzebnej interwencji chirurgicznej. 

W ostatnich latach, dzięki ogromnemu rozwojowi medycyny i postępowi technologicznemu, wraz z zastosowaniem coraz dokładniejszych badań diagnostycznych, wykorzystanie śliny w medycynie zyskuje na znaczeniu. Ślina jest naturalną wydzieliną trawienną gruczołów ślinowych większych i mniejszych, gwarantującą m.in. prawidłowe funkcjonowanie aparatu zgryzu. Do innych jej funkcji należą ochrona powierzchni zębowych przed różnego rodzaju czynnikami zewnętrznymi, udział w formowaniu kęsa pokarmowego oraz współudział w aktach połykania, trawienia i mowy. W niniejszej pracy autorzy skupili się na przybliżeniu czytelnikowi podstawowych informacji na temat fizjologii śliny oraz przedstawieniu możliwości jej zastosowania diagnostycznego w wybranych chorobach ogólnoustrojowych.

Somatyzacja jest to zjawisko polegające na sygnalizowaniu dolegliwości pochodzących „z ciała” (ból, dyskomfort, zaburzenia czynności fizjologicznych), których przyczyna nie zostaje wyjaśniona na podstawie badania przedmiotowego oraz badań dodatkowych, u ich podłoża tkwi zaś najczęściej nieuświadomiony czynnik emocjonalny. Do najpowszechniej spotykanych somatycznych przejawów negatywnych emocji należą: ból brzucha, ból głowy, uczucie kołatania serca lub kłucia w klatce piersiowej, zawroty głowy, duszność, kaszel, wrażenie ściskania w gardle, drętwienia kończyn, jak też biegunka, wymioty czy omdlenia. Choć opisywany rodzaj zaburzenia występuje szczególnie często u osób obciążonych innymi problemami natury psychicznej, takimi jak stany lękowe, depresja czy zaburzenia osobowości, to w obecnym czasie obserwuje się go coraz częściej u dzieci dotychczas niewykazujących żadnych nieprawidłowości psychogennych. 

Guz prolaktynowy przysadki jest chorobą rzadką, w której pod wpływem nadmiaru prolaktyny dochodzi do istotnych zaburzeń funkcjonalnych i konstytucjonalnych całego organizmu. Hiperprolaktynemia jest związana ze zmianami w składzie ciała i zaburzeniami metabolicznymi. Na rokowanie odległe i jakość życia u chorych z prolaktynomą szczególny wpływ mają przede wszystkim zaburzenia układu krążenia, które nieleczone zwiększają ryzyko sercowo-naczyniowe i ograniczają możliwości terapii wtórnych powikłań narządowych. Celem niniejszej pracy było przedstawienie złożoności problemów klinicznych występujących u pacjentów z guzem prolaktynowym przysadki, którzy wymagają szczególnej opieki interdyscyplinarnej.

Otyłość jest poważnym problemem zdrowotnym, odpowiedzialnym za rozwój zaburzeń gospodarki lipidowej i węglowodanowej, zespołu metabolicznego, nadciśnienia tętniczego, stłuszczenia wątroby czy zaburzeń endokrynologicznych, które występują coraz częściej w populacji pediatrycznej. U podłoża powstających powikłań leży insulinooporność. Jest to stan zmniejszonej wrażliwości tkanek docelowych na insulinę pomimo jej prawidłowego lub zwiększonego stężenia w surowicy krwi. 

Choroba Cushinga to przewlekła endogenna hiperkortyzolemia związana z nadmiernym wydzielaniem hormonu adrenokortykotropowego przez gruczolaka przysadki mózgowej, prowadząca – w wyniku długotrwałego narażenia tkanek na nadmierne działanie kortyzolu – do wystąpienia wielu powikłań ogólnoustrojowych, które istotnie zwiększają chorobowość i śmiertelność oraz wpływają na skrócenie i pogorszenie jakości życia. Hiperkortyzolemia w przebiegu choroby Cushinga wiąże się z istotnymi zaburzeniami funkcjonalnymi i konstytucjonalnymi całego organizmu. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie złożoności problemów klinicznych pacjentów z chorobą Cushinga, którzy w sposób szczególny wymagają opieki interdyscyplinarnej.

Alkohol należy do najsilniejszych używek o działaniu teratogennym. Od lat 60. ubiegłego stulecia prowadzone są akcje informujące o jego szkodliwości oraz propagujące rezygnację z picia, zwłaszcza przez kobiety w ciąży. Cele pracy obejmują dokonanie przeglądu piśmiennictwa poświęconego badaniom nad spożywaniem alkoholu przez kobiety w ciąży i poznanie ich wiedzy na temat szkodliwego wpływu etanolu na ich zdrowie, a także zdrowie ich jeszcze nienarodzonych dzieci. Artykuł zawiera również ocenę akcji społecznych poświęconych informowaniu tej grupy kobiet o szkodliwości picia.