Uprzejmie informujemy, że począwszy od numeru 3/2023 „Pediatria i Medycyna Rodzinna” będzie się ukazywać jedynie w wersji elektronicznej – w trybie open access.

W dniu 1 marca 2023 r. Redakcja uruchomiła system do elektronicznej obsługi manuskryptów. Obecnie prace wraz z załącznikami należy przesyłać wyłącznie za pośrednictwem panelu.

Od dnia 28 czerwca 2023 r. (decyduje data zgłoszenia pracy w systemie) wydawca „Pediatrii i Medycyny Rodzinnej” (Paediatrics and Family Medicine) wprowadza odpłatność za publikację artykułu w wysokości 2000 zł/450 euro.

Leczenie choroby otyłościowej to wyzwanie XXI wieku, jest ona bowiem czynnikiem ryzyka rozwoju innych chorób: nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca czy nowotworów. W artykule dokonano przeglądu wytycznych dotyczących farmakologicznego leczenia otyłości. Autorzy skupiają się na podsumowaniu wskazań do włączenia farmakoterapii, opisie leków wraz z dawkowaniem i celów terapii oraz identyfikacji różnic między poszczególnymi zaleceniami.

W wyniku zmian genetycznych i mutacji powstają nowe warianty wirusa SARS-CoV-2, które wykazują właściwości odmienne od jego pierwotnych szczepów, co stanowi wyzwanie dla zdrowia publicznego. XBB.1.5, znany również jako kraken, to subwariant omikronu – jak dotąd najbardziej zakaźny i najłatwiej przenoszący się szczep SARS-CoV-2. XBB.1.5 jest szczepem dominującym w USA, rozprzestrzeniającym się na całym świecie, w tym w Europie i Azji.

Wirus grypy jest istotną przyczyną zachorowań, powikłań i zgonów na całym świecie. Zakaża populację ludzką bez względu na szerokość geograficzną i niezależnie od wieku pacjenta. W pracy opisano historię otrzymania w Polsce nowoczesnej szczepionki przeciwgrypowej, nieodbiegającej od obecnych norm Światowej Organizacji Zdrowia. Przedstawiono dziesiątki badań oceniających odpowiedź humoralną po szczepieniu różnymi rodzajami szczepionki przeciwko grypie poprzez oznaczenie poziomu przeciwciał antyhemaglutyninowych i antyneuraminidazowych (chociaż nie we wszystkich badaniach).

Choroby alergiczne oraz przewlekłe zapalne choroby układu oddechowego, takie jak astma czy przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, pozostają wciąż istotnym wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Przyczyn narastających problemów związanych z tymi chorobami upatruje się we wzajemnym wpływie genów i środowiska. W świetle aktualnej wiedzy wydaje się, że środowiskowo zależna interakcja między ekosystemem mikrobioty dróg oddechowych a nabłonkiem jest w stanie kształtować funkcje lokalnego układu immunologicznego z wieloma konsekwencjami molekularnymi i klinicznymi. W prezentowanej pracy dokonano próby opisu roli zaburzeń składu mikrobioty (dysbiozy) górnych dróg oddechowych i alergii w rozwoju przewlekłego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych u dzieci.

Mikrobiota skóry to złożony ekosystem, składający się z bakterii, grzybów i wirusów. Rolą mikrobioty ludzkiej skóry jest utrzymywanie homeostazy w organizmie, stąd zakłócenie równowagi naturalnego składu mikrobiomu człowieka może prowadzić do rozwoju zapalenia i infekcji. Atopowe zapalenie skóry to nieinfekcyjna, zapalna choroba skóry o przewlekłym i nawrotowym przebiegu, charakteryzująca się występowanie rumieniowo-złuszczeniowych zmian skórnych, z towarzyszącym świądem oraz tendencją do nadkażeń.

Agenezja żyły głównej dolnej jest rzadką, często bezobjawową anomalią naczyniową, zwykle wykrywaną przypadkowo podczas badań obrazowych lub interwencji medycznych. W piśmiennictwie istnieją opisy związku malformacji żyły głównej dolnej z wadami wrodzonymi innych narządów (wady serca, śledziony, nerek, jelit). Wynika to z jednoczasowego rozwoju tych organów w procesie embriogenezy. W artykule przedstawiamy opis przypadku 12-letniej dziewczynki z wrodzonym brakiem fragmentu żyły głównej dolnej współistniejącym z nefropatią nerek, nadciśnieniem tętniczym, macicą jednorożną, rozszczepem kręgosłupa oraz podwyższoną aktywnością czynnika VIII i von Willebranda.

Odkrycie szczepień miało istotny wpływ na zmniejszenie śmiertelności ludzi, wydłużenie życia oraz poprawę jego jakości. W dobie postępującej globalizacji, kryzysu klimatycznego i migracji ludności problem zagrożenia rozwojem epidemii chorób zakaźnych powrócił. Potwierdzeniem przewidywanych obaw była pandemia COVID-19. Intensywna praca wielu ośrodków badawczych doprowadziła do powstania w krótkim czasie nowatorskiej szczepionki mRNA przeciwko tej chorobie. Preparaty tego rodzaju działają na zasadzie wprowadzenia matrycy mRNA do komórki gospodarza i syntezy antygenu in vivo. Po raz kolejny udało się ograniczyć rozprzestrzenianie choroby dzięki nauce, co stanowiło przełom dziejowy. W niniejszej pracy przedstawiono w zarysie historycznym etapy rozwoju wakcynologii prowadzące do powstania nowoczesnej koncepcji i technologii produkcji szczepionek.

Grypa jest ostrą wirusową chorobą układu oddechowego. Jej przebieg może być powikłany, szczególnie u osób starszych, dzieci oraz pacjentów z chorobami przewlekłymi. Powikłania najczęściej obejmują: zapalenie płuc, zaostrzenie chorób przewlekłych, zajęcie mięśnia sercowego i zaburzenia neurologiczne. W pracy przeanalizowano częstość i czynniki powikłań grypy u pacjentów podstawowej opieki zdrowotnej. Badaniem objęto 631 dorosłych pacjentów, którzy zgłosili się do Poradni Lekarza Rodzinnego w Gostyniu w Wielkopolsce z powodu infekcji dróg oddechowych w okresie od stycznia 2019 do kwietnia 2020 roku. Spośród nich grypę zdiagnozowano u 90 osób.

Eozynofilowe zapalenie przełyku to złożona i wieloczynnikowa choroba będąca jedną z głównych przyczyn dysfagii wśród dzieci i dorosłych. U podłoża tego schorzenia leżą proces zapalny oraz wpływ chorób alergicznych. W patogenezie eozynofilowego zapalenia przełyku główną rolę odgrywają aktywowane alergenem limfocyty Th₂, eozynofile oraz interleukiny 4, 5 i 13. Wiodącymi objawami są trudności z połykaniem, zwłaszcza suchych pokarmów, i związane z tym wydłużenie czasu przeżuwania oraz epizody uwięźnięcia kęsów w przełyku, często wymagające leczenia endoskopowego. 

Wykwity skórne mogą stanowić pierwsze objawy choroby u dzieci, dzięki czemu możliwe jest jej wczesne rozpoznanie i leczenie. Badanie skóry dziecka to rutynowy element badania przedmiotowego, który dostarcza wielu cennych informacji ułatwiających prawidłowe rozpoznanie jednostki chorobowej. Rozróżnienie poszczególnych wykwitów skórnych, składających się na cały obraz choroby, często sprawia trudności diagnostyczne w kontekście chorób wysypkowych u dzieci w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Do chorób tych należy zaliczyć infekcje wirusowe, bakteryjne, pasożytnicze oraz te o niejednoznacznej etiologii, np. chorobę Kawasakiego. W niniejszej pracy opisano poszczególne wykwity skórne pierwotne i wtórne. 

Złamania kości u dzieci i młodzieży są problemem przede wszystkim ortopedycznym, ale złamania wielokrotne i mnogie mogą wymagać poszerzenia diagnostyki z udziałem pediatry, endokrynologa, a nawet genetyka. Szacuje się, że co trzecie dziecko w wieku do 17. roku życia dozna złamania kości, a częstość złamań rośnie wraz z wiekiem i osiąga swoje maksimum w wieku 11–14 lat. Większość złamań ma charakter pourazowy, część jest jednak objawem chorób genetycznie uwarunkowanych (wrodzona łamliwość kości, osteopetroza) lub zaburzeń gospodarki mineralnej (choroba metaboliczna kości wcześniaków, krzywice, osteoporoza). 

Niedokrwistość w populacji pediatrycznej jest częstym problemem, z którym stykają się pediatrzy i lekarze rodzinni. Nieleczona może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, zahamowania rozwoju oraz upośledzenia funkcji poznawczych. Dlatego niezwykle ważne są znalezienie jej przyczyny i wdrożenie właściwego leczenia. Najczęstszą przyczyną niedokrwistości jest niedobór żelaza, dlatego w pierwszej kolejności należy zastosować jego doustną suplementację w odpowiedniej dawce. Anemia może być jednak wtórnym i nierzadko jedynym objawem patologicznych procesów zachodzących w organizmie.

Eozynofilowe choroby przewodu pokarmowego to grupa przewlekłych chorób zapalnych, charakteryzujących się występowaniem nacieków eozynofilowych w ścianie przewodu pokarmowego. Wśród nich wyróżniamy eozynofilowe zapalenie przełyku, eozynofilowe zapalenie żołądka i /lub jelita cienkiego oraz eozynofilowe zapalenie jelita grubego. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie aktualnych danych dotyczących częstości występowania, rozpoznawania i leczenia eozynofilowych chorób przewodu pokarmowego u dzieci.