Rola otyłości w patogenezie chorób alergicznych
Anna Grad, Ludmiła Bartoszewicz,
Bolesław Kalicki, Anna Koszycka,
Anna Jung, Janusz Żuber
Affiliacja i adres do korespondencji
Klinika Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Dziecięcej Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie.
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Anna Jung
Correspondence to: Klinika Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Dziecięcej CSK MON WIM, ul. Szaserów 128, 00-909 Warszawa
Source of financing: Department own sources
Pediatr Med rodz Vol 5 Numer 3, p. 212-215, 225
Streszczenie
W ostatnich latach wzrosła zachorowalność na astmę i inne choroby alergiczne. Jednocześnie obserwuje się
zwiększenie liczby pacjentów z nadmierną masą ciała i podwyższoną wartością wskaźnika wagowo-wzrostowego
(BMI). Wydaje się, że mimo odmiennego patomechanizmu astmy i otyłości istnieje wspólne ogniwo
patogenetyczne rozwoju tych chorób. Bierze się pod uwagę rolę czynników środowiskowych, dietetycznych,
genetycznych i infekcyjnych. Wyniki większości badań epidemiologicznych potwierdzają związek nadwagi
i otyłości z ryzykiem wystąpienia astmy zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci. Podkreśla się rolę wysokiej
urodzeniowej masy ciała i większych przyrostów masy ciała w pierwszym roku życia. Natomiast występowanie
alergicznego nieżytu nosa i alergicznego zapalenia spojówek koreluje ujemnie z masą ciała. Nie obserwowano
związku otyłości z częstością występowania atopowego zapalenia skóry. Tkanka tłuszczowa jako narząd endokrynny
produkuje dużo różnych cytokin, hormonów, czynników wzrostu. Jest źródłem czynników prozapalnych,
między innymi IL-6, TNF-a, TGF-b, leptyny, rezystyny. Leptyna jest produkowana przez adipocyty, jej
stężenie koreluje z masą tkanki tłuszczowej, może ona intensyfikować zapalenie oraz odgrywać ważną rolę
w rozwoju płuc. Podwyższone stężenie leptyny w surowicy jest uważane za czynnik prognostyczny rozwoju
astmy. Adiponektyna ma właściwości przeciwzapalne, jej stężenie maleje w otyłości i koreluje ujemnie ze wskaźnikiem
BMI. W rozwoju astmy u osób otyłych biorą również udział rezystyna, eotaksyna, białko aP2 oraz
żeńskie hormony płciowe. Rola czynników genetycznych nie jest do końca poznana. Dotychczas wyodrębniono
4 regiony chromosomalne związane ze zwiększoną podatnością na zachorowanie na astmę i otyłość. Efekt
ochronny mają czynniki dietetyczne, takie jak antyoksydanty i mikroelementy. Otyłość pogarsza przebieg astmy,
intensyfikuje jej objawy, często współistnieje z innymi chorobami, takimi jak obturacyjny bezdech podczas snu
czy choroba refluksowa przełyku. W leczeniu chorego z otyłością i astmą należy oprócz leczenia farmakologicznego
zalecić również postępowanie mające na celu redukcję masy ciała.
Słowa kluczowe
otyłość, astma, choroby alergiczne, adipokiny, białko aP2