W pracy przedstawiono czynniki pochodzenia zewnętrznego mające wpływ na powstawanie wad narządu żucia. Wśród nabytych przyczyn wad zgryzu istotną rolę odgrywają szkodliwe przyzwyczajenia określane jako dysfunkcje i parafunkcje. Nieprawidłowo ustalona pozycja ciała w czasie snu i karmienia dziecka, zaburzona wymowa, żucie i oddychanie przez usta to przykłady dysfunkcji. Przykładami czynności parafunkcyjnych są ssanie pustego smoczka, nagryzanie języka, warg, policzków i przedmiotów, zgrzytanie zębami, podpieranie brody, powtarzanie grymasów i tików mięśniami twarzy. Obie grupy czynników wywołują zaburzenia równowagi mięśni przywodzących i odwodzących żuchwę, co skutkuje jej dorsalnym przesunięciem, powiększeniem szpary ustnej, nawykowym oddychaniem przez usta i nieprawidłowym kształtowaniem się łuków zębowych. W wyniku tych mechanizmów najczęściej dochodzi do uformowania tyłozgryzu z protruzją siekaczy górnych, a dalej tyłożuchwia. Wyeliminowanie negatywnych nawyków stanowi skuteczną metodę zapobiegania występowaniu i rozwojowi zaburzeń zgryzowych i jest niezbędnym warunkiem powodzenia leczenia ortodontycznego. Wiele wad zgryzu bierze swój początek nie tylko z utrwalonych nawyków w okresie rozwoju dziecka, ale również z próchnicy i jej powikłań prowadzących do przedwczesnej utraty zębów mlecznych lub stałych. Dodatkowo podczas leczenia ortodontycznego aparaty ortodontyczne zaburzają środowisko jamy ustne i mogą przyczyniać się do rozwoju choroby próchnicowej. W pracy zwrócono uwagę na znaczenie profilaktyki przeciw próchnicowej, kładącej nacisk na usuwanie płytki bakteryjnej i wczesną walkę z demineralizacją tkanek zęba

dysfunkcje, parafunkcje ortodontyczne, leczenie ortodontyczne, płytka bakteryjna, demineralizacja szkliwa